Sarah De Vos

In de Biënnale van de schilderkunst (MUDEL, Museum Roger Raveel en Museum Dhondt Dhaenens) zagen we in de coronazomer van 2020 werk van Sarah De Vos. Niet dat die jonge schilder iets met het Leieland te maken heeft, maar die biënnale brengt wel telkens interessante kunstenaars samen. Toch iedere keer weer de moeite waard.

Sarah De Vos schildert beelden op basis van foto's die ze genomen heeft. Haar schilderijen zijn soms heel realistisch, maar ze bewerkt ze zodanig dat je je afvraagt: is dit een foto of toch een schilderij? Op andere werken brengt ze tekens aan, zodat je ze sneller als "schilderij" herkent. Dan weer schildert ze heel abstract - of toch niet: is dat een schilderij van een stuk zilverpapier, dat eruitziet als, euhm, een stuk zilverpapier? Door te spelen met onze verwachtingen vraagt ze ons om kritisch te kijken naar wat we zien.

De foto bovenaan dit stuk heb ik zelf genomen - hij is dan ook minder 'goed' dan de foto's die ze zelf op haar site publiceert. Maar ik vind het net goed dat je in de ongelijke reflecties op de glanzende huid van het werk iets kan aflezen van de technische afwerking van het beeld: het is geschilderd op een houten paneel en bedekt met een epoxylaag. Dat geeft het die satijnglanzende schitterende uitstraling.
Het is misschien wel nuttig eraan te herinneren dat schilderen op paneel vroeger de regel was: denk maar aan het Lam Gods. Men schilderde vroeger ook geregeld op metalen platen (enkele mooie voorbeelden hangen in het MSK Gent, als je binnenkomt de zalen aan je rechterkant). Ook op glas werd vroeger reeds geschilderd. Wel, Sarah De Vos heeft die techniek (‘églomisé') ook een tijdlang gebruikt. Je schildert dat omgekeerd: eerst de details, en zo steeds verder naar achter tot de hele glasplaat is beschilderd.

Laat ik nog even terugkeren naar het werk dat ik bovenaan deze blogpost heb getoond. Het heet "https://www.youtube.com/watch?v=3xBGF8H3bQ4, 2017" - tik de titel in en je komt bij een video waarin Manets 'Le déjeuner sur l'herbe' wordt besproken. De Vos heeft dus een foto genomen van een video van een schilderij, en daarvan heeft ze een schilderij gemaakt waarop ze dan een epoxylaag heeft aangebracht zodat het schilderij ... een foto lijkt. Overigens had ik eigenlijk de volgende foto moeten gebruiken (ook eigen foto).
Sarah De Vos maakt immers werk in reeksen, en presenteert ze ook samen. Het kleinere werkje is een detail van het grotere, maar dan gespiegeld. De titel? "https://www.youtube.com/watch?v=3xBGF8H3bQ4, 2018".

Door te werken met glanzende oppervlakten voor haar werk, creëert ze een soort afstand. Ik moet zeggen, het is behoorlijk irritant om voor een schilderij te moeten gaan heen en weer dansen om het goed te kunnen zien, zonder vervelende weerspiegeling van de zaalverlichting, het zonnelicht, je eigen reflectie in de spiegel die het schilderij is, zoals deze mijnheer (in MUDEL):

En dan realiseer je je natuurlijk dat het precies dát is wat De Vos wil bereiken: een spel van verbergen en verhullen met de toeschouwer, catch me if you can. Ze heeft een reeks die de titel "Black Mirror" draagt - zwarte spiegel. In de begeleidende tekst (op haar website) wordt verwezen naar de 'donkere spiegels' die onze smartphones zijn, waar op het scherm "onze eigen reflectie onvermijdelijk een rol speelt in de waarneming van het beeld". Ze heeft het zelf op haar Instagram over "the seduction and deception of perception" - haar werken (de beelden die ze toont) verleiden (met hun schoonheid maar net zo goed met hun technische kwaliteiten) en zijn tegelijk bedrieglijk. Bekijk deze twee werken maar eens:

Een ander kenmerk van het werk van De Vos is dat ze haar onderwerpen (de foto's die ze heeft genomen) vele malen schildert, in reeksen met verscheidene kleuren of in een andere compositie, een andere uitsnede.
Dat is interessant, omdat het (in de hedendaagse kunst) niet 'het voorgestelde' is wat van belang is maar 'de voorstelling'. Bekijk deze twee werken, uit twee verschillende reeksen, maar wel dezelfde voorstelling (het eerste uit de serie Eglomisé, het tweede uit de reeks Paintings to Myself when I am 80):

Of deze reeks, Vase, die een heel eenvoudig onderwerp meesterlijk behandelt:

Nog een technisch element dat vaak voorkomt in de werken van Sarah De Vos is het "all-over".
Ik veroorloof me even een persoonlijke herinnering: toen ik aan de DKO-academie ben gaan schilderen kregen we de eerste jaren opdrachten. Een perspectief, een stilleven, kleurstudies, ga zo maar door. En vaak ook "all overs": je moest het hele oppervlak (een tamelijk groot doek, zeg maar 90 cm hoog bij 60 cm breed of zo) zodanig beschilderen dat je er om het even welke uitsnede kon uit maken en toch een volledig bewerkt doek zou hebben. Niet zo makkelijk als je zou denken. Maar nu weet je wat "all-overs" zijn.
De Vos heeft zo een aantal marines (in de Eglomisé reeks):