Als Iraanse is ze uiteraard erg begaan met de voortdurende gevolgen van de islamitische revolutie, die tirannie, dictatuur, onderdrukking en politiek onrecht veroorzaakt hebben.
Als dochter van een arts is ze opgegroeid in een tamelijk open cultuur maar met traditionele religieuze waarden. Binnenshuis waren ze tamelijk vrij maar buiten moesten ze zich naar de normen van de maatschappij gedragen. Neshat ging naar een katholiek internaat in Teheran. Onder invloed van het westerse feminisme moedigde haar vader al zijn dochters aan om 'een individu te zijn, risico's te nemen, te leren, de wereld te zien'. Hij stuurde zijn dochters en zijn zonen naar de universiteit. In 1975 ging Neshat kunst studeren aan de universiteit van Berkeley. 15 jaar later, in 1990, keerde ze terug naar Iran, een jaar na de dood van Ayatollah Khomeini. "Het was waarschijnlijk een van de meest schokkende ervaringen die ik ooit heb gehad. Het verschil tussen wat ik me uit de Iraanse cultuur had herinnerd en waar ik getuige van was, was enorm. De verandering was zowel beangstigend als opwindend; ik was nog nooit in een land geweest dat was zo ideologisch gebaseerd. Het meest opvallend was natuurlijk de verandering in het fysieke uiterlijk en het publieke gedrag van mensen."
In 1993 begon Neshat weer kunst te maken, te beginnen met fotografie. Meteen haar eerste series Unveiling (1993) en Women of Allah (1993-1997) werden goed onthaald. Ze onderzoekt vrouwelijkheid in de context van islamitisch fundamentalisme en militantie in haar thuisland. Je ziet portretten van vrouwen wier gezicht of handen bedekt zijn door Perzische kalligrafie.
Turbulent
Een ander indrukwekkend werk is de video Turbulent. Het scherm is in twee helften gesplitst. Op het ene scherm zie je een mannelijke zanger die op het podium komt en met de rug naar het publiek staat te zingen - het mannelijke publiek reageert enthousiast en applaudisseert als hij klaar is met zingen. De vrouw (op het andere scherm) staat voor een lege zaal en staat bewegingloos tot de man is uitgezongen; als zij begint te zingen met overgave en schrijnende emotie blijven beide zalen stil - haar zaal blijft leeg, zijn zaal blijft bewegingloos; na haar lied reageren de mannen niet, er is geen applaus. Een sterke metafoor voor de verschillende behandeling van man en vrouw in de Iraanse maatschappij.
(In een tentoonstelling worden de beide schermen tegenover elkaar geprojecteerd, zodat man en vrouw naar elkaar staan te kijken. In de youtube zie je beide schermen naast elkaar.)
Soliloquy
Soliloquy is eveneens een kleurenvideoprojectie op twee schermen (tegenover elkaar getoond in museum of tentoonstelling). De twee video's tonen een gesluierde vrouw, de kunstenaar zelf, die parallelle reizen maakt in twee verschillende culturele landschappen. In de ene video is dat een stad in het Midden-Oosten aan de rand van de woestijn en in de andere in een westerse metropool. (Aangezien ze geen toestemming kreeg om in Iran te filmen, nam ze de film op in een Turkse stad vlakbij de grens met Iran. De Westerse beelden zijn gemaakt in het WTC in New York - twee jaar voor de aanslagen op de Twin Towers.) De actie gebeurt afwisselend in de twee plaatsen. Wanneer de vrouw op het ene scherm actief is, is ze op het andere scherm stil, vaak starend naar de camera en dus naar zichzelf op het tegenovergestelde scherm.
De films verlopen gelijk: de vrouw kijkt uit een raam naar de stad onder haar. In het Midden-Oosten loopt ze door geplaveide straatjes naar een oud paleis. Een groep mannen in donkere kledij en vrouwen in chadors komen samen en zingen een gebed. In de westerse stad loopt de vrouw door drukke straten en een gebouw tot ze aan een kerk komt. Een groep mannen en vrouwen in witte gewaden zingen een christelijke hymne. De soundtrack combineert de muziek van de twee groepen aanbidders. Tegen het einde van het verhaal rennen de twee vrouwen weg, de ene in de rode uitgestrektheid van de woestijn, de andere tussen witte modernistische gebouwen.
Een opmerkelijke kunstenaar die vanuit het particuliere (vaak het verhaal van een vrouw) commentaar geeft op het grotere plaatje (de rol van de vrouw in de maatschappij; religie en kunst; zang en dans; ...)
Reacties
Een reactie posten