Toonaangevend Brits schilder, iemand die kan tekenen en schilderen op zoveel manieren dat iedereen er wel iets van kan appreciëren.
Hij werd geboren in 1937 (is dus nu 81 jaar oud, en recent toch nog zeer actief - getuige de eerste drie foto's hieronder.)
In het Groot-Brittannië van de jaren 50 en 60 voelde hij zich als homo wellicht niet thuis in Engeland (tot 1967 was homosexualiteit strafbaar in het VK), en hij verhuisde naar sunny California - zon, zwembaden, palmbomen, luxe en veel schoon volk.
Portrait of an Artist (Pool with Two Figures) - het linkse schilderij - werd recent verkocht voor een recordbedrag - het hoogste bedrag voor een levende kunstenaar (tot nu toe) - 90 miljoen dollar. (Verderop meer over dit schilderij.)
A bigger splash (links, uit 1967) is één van zijn meest iconische schilderijen uit die periode.
Twee zeer gelijkende schilderijen: Christopher Isherwood and Don Bachardy (1968) en Mr and Mrs Clark and Percy (1970-1971).
Het eerste is het portret van de schrijver Christopher Isherwood en zijn partner Don Bachardy, in een warm maar toch gefilterd licht dat van rechts komt - de schrijver kijkt ons aan, Don kijkt hem aan, het fruit op de tafel heeft duidelijk fallische referenties, en ook de afgekluifde maïskolf laat weinig aan de verbeelding. Als kijker gaat je blik steeds rond, gestuwd door de blik van Don. De horizontale kleuren (blauw bovenaan, rozerood eronder) versterken dat nog. De boeken van Don lijken ongeopend, allemaal in dezelfde richting, gelijk gekleurd. Bij de schrijver liggen ze anders, er zit ook meer kleur in; je ogen blijven er aan hangen.
Het rechtse schilderij is veel realistischer geschilderd. Sommige delen heeft Hockney keer op keer herschilderd, tot hij er tevreden over was. Beiden kijken ons aan, met schuin gehouden hoofd, een beetje geringschattend kijkend. Een mooi koppel (vrienden van Hockney, ontwerpers) maar zo van elkaar verwijderd door het koude bleke licht van de buitenwereld. De lelies beginnen wat te verwelken, een enkel geel boek ligt eenzaam op de tafel, het vangt de schaduw van de bloemen. De lelie is het symbool van maagdelijkheid en vrouwelijke zuiverheid.
Een werkeloze telefoon lijkt te verwijzen naar verbroken contact? Tegen de andere muur een ouder werkje van Hockney. De kat Percy kijkt van ons weg - katten zijn gekende symbolen van ongebondenheid. Een hond daarentegen is een symbool van liefde en trouw - denk aan het schilderij van Van Eyck - het huwelijk van Arnolfini.
In het werk van Van Eyck kijkt zij hem aan: haar blik doet ons oog over het schilderij rondgaan, van haar ogen naar hun handen, naar zijn omhoogwijzende rechterhand, naar zijn gezicht, en terug langs de spiegel (waar Van Eyck terugkijkt) naar het bed naar haar bolle buik naar de hond via haar mooi gedrapeerde jurk... In het schilderij van Hockney kijken beiden ons aan, niets doet onze blik van haar naar hem, van hem naar haar gaan. Het is zowat het tegenovergestelde van de Arnolfini: de man die zit, met blote voeten in het wollen tapijt, bijna als een odalisk achterovergeleund, met een fallische kat op de schoot.
Technisch is het ook heel moeilijk om een schilderij te maken waarbij het licht van het midden komt. Daar komt nog bij dat het schilderij reusachtig is - de beide figuren zijn bijna levensgroot, wat betekent dat alles erg juist geschilderd moest zijn. Aan het gezicht van de man is hij 12 keer herbegonnen...
Ook is hij bekend om zijn gebruik van foto's. Niet alleen gebruikte hij steeds foto's om zijn werken op te bouwen, maar hij heeft ook collages gemaakt van foto's - reusachtige werken die echt een grote invloed hebben gehad op vele kunstenaars. Om de foto's te begrijpen moet je even nadenken over hoe je zelf de realiteit ziet. Stel je voor, je rijdt in een auto door de woestijn en je komt aan een kruispunt. Je ziet natuurlijk de weg voor je, de verkeersborden, de wegmarkering en tegelijkertijd zie je de de horizont, de planten, de rotsen, maar net zo goed zie je schaduwen en de kwaliteit van het licht en terwijl je je hoofd van links naar rechts beweegt vorm je één beeld in je hoofd waarvan je je niet bewust bent dat het een eindeloze reeks verschillende beelden is. De auto die van links afkomt is dichterbij nu je een tweede keer naar links kijkt en je berekent zijn snelheid doordat je de omgeving kan gebruiken als referentie. Je ziet immers drie dimensies en met deze collages brengt Hockney datzelfde gevoel over.
Net zoals Picasso in zijn kubistische schilderijen vrouwen voorstelde niet zoals ze er uitzien als ze dood zijn (of gefotografeerd), namelijk vanuit één gezichtspunt, maar wel vanuit vele gezichtspunten tegelijkertijd, zo fotografeert Hockney de wereld. Hij is dan ook op basis van de kennis die hij door deze oefeningen heeft opgedaan beginnen schilderen. Een voorbeeldje hieronder.
Recent kwam hij in het nieuws omdat een schilderij van hem (‘Portrait of an Artist, Pool with Two Figures’) voor een recordbedrag werd geveild - het hoogste ooit voor een levende kunstenaar.
‘Portrait of an Artist’ is een iconisch werk uit zijn Californische periode. Je ziet een openluchtzwembad in een idyllische, heuvelachtige omgeving. Het is duidelijk dat hier rijke, mooie mensen wonen. Eén man is aan het zwemmen, een andere kijkt van op de rand toe.
Van de website van het veilinghuis Christies haalde ik het verhaal van hoe hij dit schilderde:
Het werk is een compositie gebaseerd op twee foto's die in 1971 per toeval op de vloer van zijn studio naast elkaar lagen. 'De ene was van een figuur die onder water zwom en daarom behoorlijk verwrongen was ... de andere was een jongen die naar iets op de grond staarde,' herinnerde Hockney zich later.
Hij maakte een eerste schilderij dat hij later vernietigde na maandenlang werken en herwerken - iets wat je kan zien in de film A Bigger Splash. In april 1972 besloot Hockney het doek nogmaals te schilderen voor een geplande tentoonstelling in New York, die vier weken later zou worden geopend. (Dat is erg kort voor zo een groot schilderij, ruim 2 meter hoog bij 3 meter breed. Het is een acrylschilderij - acryl droogt ongelooflijk snel, dus dat scheelt.)
Hij nam een fototoestel mee naar een villa bij Saint-Tropez en maakte honderden foto's volgens zijn originele compositie met een assistent en een vriend in een idyllisch zwembad. Hij combineerde die met foto's van zijn vroegere geliefde, Peter Schlesinger die hetzelfde roze jasje droeg. Het schilderij was afgewerkt op twee weken (met werkdagen van 18 uur per dag), net op tijd om naar New York gebracht te worden.
Een van de grote moeilijkheden van het schilderij ligt net in de combinatie van water en acrylverf: die droogt erg snel en is opaak (ondoorzichtig). Dat betekent dat, als je een laag over een andere laag schildert, (bijna) de volledige onderlaag bedekt is. Je bekomt dus makkelijker grote effengekleurde vlakken dan schakeringen. En bewegend water is natuurlijk rijkgeschakeerd.
'Het is een interessant formeel probleem om water weer te geven, omdat het van alles kan zijn. Het kan elke kleur hebben en het heeft geen vaste visuele beschrijving, 'zei Hockney. 'Het water van het zwembad schilderen betekent dus dat je het oppervlak van het water, de glinsterende tweedimensionaliteit' moet proberen weer te geven. En zo zijn we klaar met dit verhaal: hoe tweedimensionaliteit en driedimensionaliteit een gevecht voeren op het schilderdoek...
Afsluiten doe ik met 3 reeksjes: foto's van Hockney bij schilderijen (zodat je een idee van schaal hebt), iphone schilderijtjes (als 70-plusser was hij hierin een voortrekker!) en als portrettist - hij schilderde immens veel portretten, van zijn geliefden, van de koningin, maar ook van zijn moeder.
Reacties
Een reactie posten