Rose Wylie

Rose Wylie is 86 en nog keihard aan het werk. Ze is een schilder, tekenaar en grafisch kunstenaar die vaak hele grote werken schildert in een hele directe, bijna cartooneske stijl: kleurrijk, spontaan, uitbundig. Ze verwerkt referenties uit de wereld van film, modefotografie, literatuur, mythologie, geschiedenis, nieuwsberichten en sport.

Terwijl je van schilderijen vaak denkt dat ze een weergave zijn van (bestaande of imaginaire) mensen, dingen, landschappen, gebeurtenissen, is het werk van Rose Wylie meer een spel met elementen uit het verleden waarbij het ene beeld het andere opgeroepen heeft - er vliegen Spitfires uit de tweede wereldoorlog, Nicole Kidman wordt van alle kanten bekeken, je ziet vogels, bloemen, huizen, mensen, honden en eenden, danseressen, pin-ups, voetballers, ... Het lijken wel scènes uit een kaleidoskopisch wandtapijt (en je weet: voor de Britten is het tapijt van Bayeux een erg belangrijk deel van de beeldvorming over hoe de natie ontstaan is).

Want Rose Wylie kent haar geschiedenis. Het eerste schilderij dat ik toon is "Queen with Pansies (Dots)". De Queen is Elisabeth de eerste en dit schilderij is gebaseerd op een portret van haar door de Vlaamse hofschilder Marcus Gheeraerts de jongere uit 1592. De koningin vond het portret maar niks - het was te realistisch (lees: ze zag er niet jong genoeg meer uit). Het is een heel bekend schilderij (er zijn vele varianten gemaakt, waarop de koningin er jonger uitzag) dat in de National Gallery hangt en "the Ditchley Portrait" genoemd wordt - naar de opdrachtgever, graaf Ditchley.

Het werk van Rose Wylie is een tweeluik. Op de linkerkant zie je Elizabeth I gekleed in een witte jurk met stippen (dots) die parels en juwelen uitbeelden. Haar brede rok en opgevulde schouders laten haar eruitzien als een soort overdreven fauteuil waarin ze gevangen zit.

Er is op het doek geschreven: de letters ER verwijzen naar Elisabeth Regina en de 2 zinnen naast de koningin ("can but does not take revenge" en "in giving back she increases") staan ook op het origineel (weliswaar in het Latijn). Ook lees je "Marcus Gheeraerts the younger" en "Ditc Po" (van Ditchley Portrait). Zo kan er niet de minste twijfel over bestaan dat ze wel degelijk dit werk gebruikt als uitgangspunt. Verder schrijft ze "Pansies" en "Pensées" - pansies zijn viooltjes (en er staan behoorlijk veel viooltjes op het doek geschilderd). Het Engelse woord pansy komt van ... het Franse pensée - het bloempje is het symbool van de herinnering. En de herinnering en het geheugen zijn nu net belangrijke onderwerpen van Rose Wylie...

Op een ander historisch schilderij van koningin Elisabeth (ook toegeschreven aan Marcus Ghaeraerts), het zogenaamde "Rainbow Portrait", draagt de koningin een jurk waarop ogen en oren zijn geborduurd: het staat symbool voor "ik zie en hoor alles". Rose Wylie maakt een schilderij dat ze ER and ET noemt - je ziet Elisabeth Taylor op de jurk van ER (Koningin Elisabeth). De filmster is totaal niet herkenbaar geschilderd, eerder als een soort pinup, die liever gezien wordt dan te zien en horen? De namen van de films van Elisabeth Taylor staan in potlood op het doek (niet zichtbaar op een foto). Het is een schilderij over zien en niet zien; gezien worden en bekeken worden.

Wylie verwerkt haar herinneringen aan de oorlogsbombardementen in Engeland in Rosemount - je ziet een soort plattegrond van een stadsdeel, met centraal een zwarte fabriek (Rosemount), straatnamen en aanduidingen van plaatsen die voor een kind belangrijk zijn ('allotments' zijn volkstuintjes; 'chicken run' is kippenhok; 'next door' zijn de buren; 'front lawn' is het voortuintje; ...) rechtsboven zie je een rode V1 vliegende bom (de raketmotor is nog aan, dus deze vliegt voorbij) en op verschillende plaatsen zie je ontploffingen. Eén oog kijkt omhoog naar de V1 en je kan door de getekende lijnen zien wat zij ziet. Rechts onderaan is een kind met blauw getekend. Dan zie je dat de meeste aanduidingen van "gewone" plaatsen (de kippenren, het gazon, de haag) in het blauw geschreven zijn... Het kind in het blauw is een zelfportret, denk ik dan.

Rose Wylie schildert in de traditie van internationale grootmeesters als Philip Guston en Jean-Michel Basquiat, een stijl die ook wordt gehanteerd door Gary Komarin (over wie ik hier eerder schreef) en de Belg Walter Swennen (eerder hier besproken). Het spreekt ook nog jonge kunstanaars aan - zoals Florence Hutchings die ik hier eerder besprak. Je ziet, een heuse stijl of school. Maar wat is er zo goed aan? Voor mij: de krachtige schilderstijl, waarbij de verfborstel gebuikt wordt om te tekenen; de geëngageerde inhoud; de textuur van het werk. Rose Wylie zal bijvoorbeeld geregeld stukken of repen van haar doeken af knippen, en die ergens anders kleven of naaien. Ze creëert een soort emblemen of motieven - herkenbare iconische figuren die steeds terugkeren en die daardoor betekenis overdragen van het ene naar het andere doek. Je ziet ook op de foto's dat de schilderijen een ruwe huid hebben, bewerkt en herwerkt - verf wordt getrokken en geduwd, er wordt papier en stukken doek gekleefd.

Hier een voorbeeld: eerst een beeld van het volledige werk Spider, Frog & Bird, dan een detail.

Ze gebruikt bepaalde motieven dus vaak (de V1 vliegende bom bvb, maar ook vogels, insecten, ...) opnieuw in verschillende werken. Wat ze ook doet, is multiples maken: kopieën van een werk, die ze nummert en verkoopt. (Een synoniem voor multiple is ook wel editie). Het is wel tekenend voor haar dat zij die dan met de hand inkleurt of bewerkt. Zo worden het weer unieke stukken. Hieronder een voorbeeld:

King John Frog

Koning Jan zonder land was de koning van Engeland tot zijn dood in 1216. Er werd gefluisterd dat hij met het gif uit een kikker is vergiftigd. Het onderstaande werk is zo een multiple: het is een litho (steendruk), afmetingen 49.5 x 76 cm; in een oplage van 85 genummerde en getekende exemplaren uitgegeven voor een scholenproject - diverse kunstenaars stelden grafische werken ter beschikking om verkocht te worden ten voordele van die projecten. Momenteel kosten ze £ 500 per stuk.